Nos Vinxit Libertas

De loge in het verleden
De oprichting van de loge ‘Nos Vinxit Libertas’ werd goedgekeurd bij koninklijk besluit van 18 maart 1887. Zijn voorganger de ‘Nederlandsche Vrije Loge’ zoals de loge oorspronkelijk heette, werd onder veel tumult opgericht in 1883, toen een belangrijk aantal leden van verschillende Amsterdamse loges zich afscheidden af van de Nederlandse Grootloge (het hoofdbestuur van de Nederlandse loges ofwel de Orde).

De aanleiding van die afscheiding vormde de bijna automatische benoeming van kroonprins Alexander tot voorzitter (Grootmeester) na het overlijden van de toenmalige voorzitter prins Frederik op 8 september 1881. Veel vrijmetselaars waren het er niet mee eens dat iemand vanwege zijn afkomst, automatisch de voorzittersfunctie binnen de landelijke vereniging kreeg. Zijn richtten de Nederlansche Vrije Loge op, die door een grote toeloop van leden later gezelschap kreeg van een tweede loge met die naam.

Het probleem was echter spoedig opgelost, want in 1884 overleed kroonprins Alexander en de Oranje-familie had daarmee geen mannelijke troonpretendenten meer. De Nederlandsche Vrije Loge keerde in 1887 terug in het landelijke vrijmetselaarsgeheel (het Grootoosten der Nederlanden) onder de naam Nos Vinxit Libertas (ons heeft vrijheid gebonden). De voorzitters van de landelijke Orde waren vanaf dat moment steeds gewone burgers.

De oprichters van de Nederlandse Vrije Loge zijn:
Baron mr. J.M. Baud, particulier; H.B. Belder, makelaar; Zeeger Deenink, makelaar; C.A.A. Dudok de Wit, koopman; C.J.M. Dijkmans, directeur hypotheekbank; A.L. ‘Esperance van Nulk, makelaar; jhr. Th. A.C. de Geer, directeur hypotheekbank; C.V. Gerritsen, particulier (gehuwd met dr. Aletta Jacobs); W.J. van Haren Noman, directeur handelskade; G. Harkema, makelaar; E.J. Meyer, makelaar; J.B. Jonas, commissionair in effecten; Dr. B.J. van der Ploeg, leraar HBS; Jhr. J.H. van Reigersberg Versluys, directeur petroleumhaven; A.J. Samuels, industrieel; P. van Santen; P.C. Schuymer, makelaar; William Smit; H.J. Snyder, leraar wiskunde; J.L.A. Sprenger, expediteur; G. Vas Visser, particulier, E.H. Welsink, Dr. K. Th. Wenzelburger, letterkundige; Dr. A. Winkler Prins, predikant en samensteller van de bekende naslagwerken.

De oprichters van de Nederlandsche Vrije Loge kwamen uit de ‘gegoede stand’ en waren ‘zelfstandig’. De leden van de huidige loge Nos Vinxit Libertas vormen een afspiegeling van eigentijdse beroepen zoals leraar, ontwerper, accountant, architect, ambtenaar, ondernemer, makelaar, informaticus, ontwikkelingswerker, psycholoog, historicus.

Vanaf haar oprichting in 1887 heeft de huidige loge Nos Vinxit Libertas, behoudens een onderbreking tijdens de tweede wereldoorlog, actief gewerkt. Vrijmetselaars werden door de Nationaal Socialisten gezien als volksvijandig. De vrijmetselarij werd belasterd, verboden en haar bezittingen in beslag genomen en naar Duitsland gevoerd. Het logebouw aan de Vondelstraat te Amsterdam werd in 1945 geheel geruïneerd aan de Amsterdamse loges teruggegeven. Ons logelid, de toenmalige landelijk voorzitter (Ordegrootmeester) Hermannus van Tongeren, werd naar Duitsland gevoerd en stierf 14 dagen later -op 29 maart 1941- in het concentratiekamp Sachsenhausen.